Zaskarżenie Statutu Sołectwa Dopiewo

Dziś zamiast kolejnego komentarza przedstawiającego ponurą rzeczywistość lokalnego samorządu – wczorajsza Komisja Rewizyjna RG w pełni to potwierdziła – przedstawiam treść skargi na uchwałę Rady Gminy Dopiewo w sprawie nadania Statutu Sołectwa Dopiewo.
Skarga w sprawie Statutu dodatkowo wysłana została do Wojewody Wielkopolskiego. Odpowiedź Wojewody dostępna jest tu - http://blogdopiewo.blogspot.com/2017/08/odpowiedz-wojewody-wielkopolskiego-na_8.html

Obserwatorka I (Pierwsza)

SKARGA

na uchwałę Rady Gminy Dopiewo XXXI/404/17 z 29 maja 2017 r. w sprawie nadania Statutu Sołectwa Dopiewo, opublikowaną w Dzienniku Urzędowym Województwa Wielkopolskiego 5 czerwca 2017 r., poz. 4230.

Na podstawie art. 2 ust. 1 pkt a) ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw - zaskarżam w całości uchwałę Rady Gminy Dopiewo nr XXXI/404/17 z dnia 29 maja 2017 r. w sprawie nadania Statutu Sołectwa Dopiewo (dalej jako zaskarżona uchwała).

Na podstawie art. 4 ust. 1 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 36 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym - wnoszę o stwierdzenie nieważności zaskarżonej uchwały, ewentualnie o stwierdzenie jej niezgodności z prawem.

Na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym oraz §5 pkt 2 uchwały Nr XXVII/375/17 Rady Gminy Dopiewo z dnia 27 lutego 2017 r. w sprawie przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami celem zaopiniowania projektów Statutów sołectw Gminy Dopiewo - wnoszę o stwierdzenie, że w/w konsultacje w sprawie projektu Statutu Sołectwa Dopiewo nie były wiążące.

Na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym oraz §1 pkt 4 i §4 pkt 1 uchwały nr XXVII/375/17 Rady Gminy Dopiewo z dnia 27 lutego 2017 r. w sprawie przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami celem zaopiniowania projektów Statutów sołectw Gminy Dopiewo - wnoszę o przeprowadzenie ponownych konsultacji w sprawie projektu Statutu Sołectwa Dopiewo.

Na podstawie art. 61 §3 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wnoszę o wydanie postanowienia o wstrzymaniu wykonania uchwały.

Zaskarżonej uchwale zarzucam:

1.      naruszenie art. 4 ust. 1 i art. 32 Konstytucji RP oraz art. 36 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym

-         pozbawienie mieszkańców Sołectwa Dopiewo możliwości wykonywania władzy zwierzchniej,

-         dyskryminację uczestników Zebrania Wiejskiego Sołectwa Dopiewo poprzez pozbawienie ich przysługujących im praw, jako mieszkańców jednostki pomocniczej

-         pozbawienie zebrania wiejskiego uprawnień uchwałodawczych

2.        Naruszenie art. 35 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym o §5 pkt 2 uchwały Nr XXVII/375/17 Rady Gminy Dopiewo z dnia 27 lutego 2017 r. w sprawie przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami celem zaopiniowania projektów Statutów sołectw Gminy Dopiewo

-         uchwalenie Statutu Sołectwa Dopiewo pomimo negatywnego wyniku konsultacji społecznych i odrzucenia przez większość uczestników Zebrania Wiejskiego projektu Statutu

-         nie odniesienie się do pisemnego wniosku w sprawie projektu Statutu, złożonego przeze mnie, poprzez Radę Sołecką Dopiewa, w czasie Zebrania Wiejskiego 24 marca 2017 r.

Uzasadnienie

I. Zarzuty

Ad.1 Do chwili obecnej w gminie Dopiewo, powiat poznański, woj. wielkopolskie obowiązują statuty sołeckie z 2002 r., tak więc mają już prawie 15 lat. Wiele zapisów w statutach stało się nieaktualnych, do tego ujawniły się dość wyraźne braki w zapisach. W 2015 r., po wyborze sołtysa w sołectwie Dopiewo złożony został protest wyborczy. Ponieważ Statut Sołecki Dopiewa, jak i wszystkie pozostałe w Gminie, nie przewidywał możliwości składania protestów - Rada Gminy Dopiewo nie chciała go nawet rozpatrywać, twierdząc, że to nie leży w jej kompetencjach. Dopiero po pouczeniu przez Wojewodę Wielkopolskiego, Wojewódzki Sąd Administracyjny oraz Rzecznika Paw Obywatelskich - Rada Gminy Dopiewo doszła do wniosku, że jednak musi protest rozpatrzyć.

W związku z tym, aby uniknąć w przyszłości takich problemów, postanowiono przygotować nowe projekty statutów sołeckich dla 11 sołectw w gminie Dopiewo. Zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, zatwierdzenie statutu sołeckiego musi zostać poprzedzone konsultacjami społecznymi. Konsultacje społeczne w sprawie projektów statutów sołeckich przeprowadzono w trakcie dorocznych Zebrań Wiejskich, które odbyły się w okresie od 7 do 24 marca 2017 r.

Władze gminy Dopiewo od początku starały się utrudnić mieszkańcom dostęp do projektów. W Biuletynie Informacji Publicznej projekty opublikowano 28 lutego 2017 r., a więc zaledwie 6 dni przed pierwszym Zebraniem Wiejskim w Sołectwie Gołuski, które odbyło się 7 marca 2017 r. Nie udostępniono projektów Statutów w wersji drukowanej – dostępne one były wyłącznie do wglądu w Urzędzie Gminy lub u sołtysów. Gmina Dopiewo wydaje i kolportuje wśród mieszkańców lokalne czasopismo, jednak nie dołączono do niego projektów Statutów. Tak więc, duża część mieszkańców miała utrudniony dostęp do projektów.

Sam projekt Statutu – dla wszystkich Sołectw przygotowano identyczną wersję dokumentu – w znacznym stopniu ogranicza prawa i rolę uchwałodawczą Zebrania Wiejskiego. Jest w wielu punktach wręcz wsteczny do Statutu z 2002 r. Poniżej wymieniam zastrzeżenia, które udało mi się zauważyć przy analizie tekstu.

Z §6 projektu zaskarżonej uchwały jednoznacznie wynika, że Zebranie Wiejskie jest organem uchwałodawczym, natomiast Sołtys organem wykonawczym. Jednak dalsze zapisy projektu, już takie oczywiste nie są.

Poważne wątpliwości budzi §7 zaskarżonej uchwały, określający kompetencje Zebrania Wiejskiego. Zostały one w znacznym stopniu ograniczone w porównaniu do Statutów z 2002 r., w których uprawnienia Zebrania Wiejskiego określone zostały w §5 i §9.

Zgodnie ze Statutem z 2002 r. (§5 pkt 1) „do kompetencji Zebrania Wiejskiego należy: zajmowanie stanowiska w sprawach istotnych dla sołectwa i jego mieszkańców”. Natomiast w zaskarżonej uchwale (§7 ust. 1 pkt 2) czytamy – „do kompetencji Zebrania Wiejskiego należy [...]: zajmowanie stanowiska w sprawach dotyczących działalności Sołectwa”. Jest to zapis niejasny, który może być różnie interpretowany, w zależności od tego, co zostanie uznane za sołectwo – Sołtys wraz z Radą Sołecką czy ogół mieszkańców Sołectwa.

Zapis w §9 ust. 2 pkt 5 Statutu z 2002 r., stanowiący, że do kompetencji Zebrania Wiejskiego należy: „wyrażenie stanowiska Sołectwa w sprawach określonych przepisami prawa lub gdy o zajęcie stanowiska przez Sołectwo wystąpi organ Gminy” w zaskarżonej uchwale zastąpiono zapisem (§7 ust. 1 pkt 3): „na wniosek Wójta lub Rady Gminy opiniowanie projektów uchwał w sprawach o istotnym znaczeniu dla Sołectwa”. Tu również ograniczono prawa Zebrania Wiejskiego do rozpatrywania wniosków zgłaszanych przez organy gminy.

Podobnie zostało ograniczone prawo uchwałodawcze Zebrania Wiejskiego. Z §5 pkt 4  Statutu z 2002 r. wynika, że do kompetencji Zebrania należy „podejmowanie uchwał w innych sprawach dotyczących sołectwa”. W zaskarżonej uchwale zamiast tego znalazł się zapis (§7 ust. 1 pkt 5) mówiący, że do kompetencji Zebrania Wiejskiego należy „podejmowanie uchwał w innych sprawach na wniosek Sołtysa”.  Wynika z tego, że tylko sołtys ma prawo zgłaszania projektów uchwał, mimo iż jest wyłącznie organem wykonawczym. Równocześnie oznacza to, że Zebranie Wiejskie nie ma prawa zgłaszania projektów uchwał.

Ograniczono lub wręcz pozbawiono Zebranie Wiejskie prawa do dysponowania mieniem i środkami sołeckimi, którymi od tej chwili w majestacie prawa będzie zarządzał wyłącznie sołtys.

W zaskarżonej uchwale nie pojawiają się zapisy, które obowiązywały w dokumentach z 2002 r., a które określały wyłączne kompetencje Zebrania Wiejskiego:

-         §9 ust. 2 pkt 2 – określanie zasad korzystania z mienia gminnego,

-         §9 ust. 2 pkt 3 – określanie przeznaczenia innych składników mienia komunalnego przekazywanych Sołectwu oraz dochodów z tego źródła w ramach uprawnień przyznanych Sołectwu przez Radę Gminy,

-         określanie przeznaczenia środków finansowych Sołectwa.

Zamiast powyższych uprawnień w zaskarżonej uchwale umieszczono zapis (§10 ust. 1 pkt 6), cedujący wszelkie w/w uprawnienia na sołtysa – „Do zadań Sołtysa należy: [...] występowanie z wnioskami dotyczącymi potrzeb Sołectwa i jego mieszkańców oraz prowadzenie działalności interwencyjnej w tym zakresie, w szczególności przedstawianie Wójtowi propozycji przeznaczenia środków sołeckich biorąc pod uwagę postulaty mieszkańców oraz opinię rady sołeckiej”.

Proponowane zapisy dotyczące dysponowania środkami sołeckimi świadczą o tym, że sołtysi będą mieć wyłączne prawo decydowania o ich przeznaczeniu. Dysponowanie środkami sołeckimi to również są kompetencje uchwałodawcze, a zaskarżona uchwała odbiera je Zebraniu Wiejskiemu.

Również mieniem komunalnym, przekazanym sołectwu, zgodnie z §24 projektu Statutu, zarządzać będzie wyłącznie sołtys. Nawet rada sołecka nie będzie miała w tej sprawie nic do powiedzenia.

Kolejnym regresem jest zwolnienie wójta z wszelkich obowiązków wobec sołectwa i Zebrania Wiejskiego. Dotychczas, zgodnie z §6 Statutu Sołeckiego z 2002 r., wójt był zobowiązany do załatwienia spraw, zgłoszonych przez Zebranie Wiejskie, osobiście lub do przekazania ich radzie gminy. Był również zobligowany do przekazania informacji o sposobie ich załatwienia. W zaskarżonym Statucie takich zapisów już nie znajdziemy. Zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego, organ administracji publicznej zobowiązany jest rozpatrzyć i odpowiedzieć na każdy wniosek. Dotyczy to również wniosków składanych ustnie w czasie Zebrania Wiejskiego. Zaskarżony Statut zwalnia wójta z tego obowiązku, co jest sprzeczne z przepisami wyższego rzędu.

Zastrzeżenia budzą również przepisy, dotyczące sposobu odwołania sołtysa i rady sołeckiej. Jak się wydaje, po zatwierdzeniu nowych Statutów, odwołanie sołtysa z pełnionej funkcji będzie trudniejsze niż wójta i rady gminy. Zgodnie z rozdz. V, §20, pkt 2b projektu Statutów, „o odwołanie Sołtysa, członka Rady Sołeckiej lub całej Rady Sołeckiej może wystąpić: ... grupa mieszkańców w liczbie odpowiadającej 1/20 uprawnionych do głosowania mieszkańców Sołectwa”.

Natomiast w przypadku referendum w sprawie odwołania wójta lub rady gminy, zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 1 ustawy o referendum lokalnym – „Z inicjatywą przeprowadzenia referendum na wniosek mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego wystąpić może: ... grupa co najmniej 15 obywateli...”. Dopiero po zgłoszeniu, inicjatorzy mają 60 dni na zebranie poparcia 10% mieszkańców, aby referendum można było przeprowadzić.

Uchwałodawcy gminy Dopiewo postanowili pójść na skróty i zażyczyli sobie, żeby z wnioskiem o odwołanie sołtysa, musiała od razu wystąpić 1/20 mieszkańców sołectwa.

Z kolei zgodnie z §22 ust. 3 zaskarżonej uchwały, Rada Gminy uzyskuje większe kompetencje niż sądy powszechne. Na rozpatrzenie protestu wyborczego Rada będzie miała 60 dni.

W przypadku uchwalenia Statutów Sołeckich w obecnej formie, wójt przejmie pełnię władzy nad sołectwami, nie ponosząc równocześnie żadnej odpowiedzialności, jak choćby obowiązku rozpatrywania wniosków.

Również w zakresie kompetencji uchwałodawczych, wójt zamierza scedować na siebie uprawnienia Zebrania Wiejskiego. Rola tego ostatniego ograniczona zostanie do opiniowania uchwał, przedstawianych przez wójta, radę gminy i sołtysa. Nowe Statuty nie przewidują zgłaszania uchwał przez Zebranie Wiejskie, czyli mieszkańców.

Rada Gminy, mimo iż jest organem kontrolnym, nie tylko dla jednostki pomocniczej, ale i dla wójta - będzie miała z kolei bardzo ograniczone kompetencje. Pozostanie jej rozpatrywanie protestów wyborczych.

Jak wykazano powyżej, zaskarżona uchwała jest niezgodna z przepisami ustawy o samorządzie gminnym, która kilkakrotnie nawiązuje do idei samorządności i wspierania aktywności mieszkańców. M.in. art. 5 ust. 1 w/w ustawy stanowi, że „gmina podejmuje działania na rzecz wspierania i upowszechniania idei samorządowej wśród mieszkańców gminy”. Z kolei z art. 7 ust. 1 w/w ustawy dowiadujemy się, że „Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy: pkt 17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej”. No, i wreszcie art. 36 ust. 1, który jednoznacznie określa, że „organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie, a wykonawczym – sołtys”.

Tym samym nowy Statut Sołecki będzie niezgodny z ustawą zasadniczą, tj. Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. z art. 4 ust. 1 – „Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu”. Z kolei z art. 32 ust. Konstytucji wynika, że „nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny”.

Do zaskarżonej uchwały nie dołączono uzasadnienia, co w moim przekonaniu jest istotnym uchybieniem, dającym podstawę do jej uchylenia.

Ad. 2 Podjęcie przez Radę Gminy Dopiewo zaskarżonej uchwały narusza art. 35 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym oraz §5 pkt 2 uchwały Nr XXVII/375/17 Rady Gminy Dopiewo z dnia 27 lutego 2017 r. w sprawie przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami celem zaopiniowania projektów Statutów sołectw gminy Dopiewo.

Konsultacje społeczne w sprawie projektów Statutów Sołeckich przeprowadzone zostały w czasie zebrań wiejskich w 11 sołectwach gminy Dopiewo. W 10 z nich zostały one przegłosowane pozytywnie przez uczestników zebrań. Jedynie w Sołectwie Dopiewo projekt Statutu został przez uczestników Zebrania odrzucony. Na ogólną liczbę 44 osób, uczestniczących 24 marca 2017 r. w Zebraniu Wiejskim w Dopiewie, tylko 3 osoby głosowały za przyjęciem Statutu, 13 osób było przeciwko a 16 osób wstrzymało się od głosu. W głosowaniu nie wzięli udziału radni gminy Dopiewo: Ryszard Pawelec i Leszek Nowaczyk, pomimo, iż są mieszkańcami Sołectwa i brali udział w Zebraniu. W czasie Sesji Rady Gminy 29 maja 2017 r. obaj głosowali za przyjęciem Statutu.

Z §5 ust. 2 uchwały nr XXVII/375/17 Rady Gminy Dopiewo z 27 lutego 2017 r. w sprawie przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami celem zaopiniowania projektów Statutów Sołectw Gminy Dopiewo wynika, że „wynik konsultacji uważa się za pozytywny, jeżeli za proponowanym projektem statutu sołectwa opowiedziało się więcej niż połowa obecnych na zebraniu”. W przypadku Zebrania wynik konsultacji był jednoznacznie negatywny, a mimo to Rada Gminy Dopiewo tylko tą jedną uchwałę postanowiła przegłosować. Dla pozostałych 10 Statutów Sołeckich nie wyznaczono nawet terminu ich omówienia, ani głosowania.

Uważam, że jest to działanie z premedytacją na szkodę społeczności Sołectwa Dopiewo. Władze Gminy chcą udowodnić, że nie muszą liczyć się z opinią mieszkańców przy stanowieniu prawa lokalnego. Jest to przykład wyjątkowej arogancji i lekceważenia woli lokalnej społeczności.

W trakcie Zebrania Wiejskiego 24 marca 2017 r., za pośrednictwem Rady Sołeckiej Dopiewo, skarżący złożył pisemny wniosek z uwagami dotyczącymi projektu Statutu. Wniosek ten  opublikowany został 8 maja 2017 r. w Biuletynie Informacji Publicznej gminy Dopiewo. Jednak wniosek skarżącego nie był rozpatrywany na posiedzeniach Komisji i Sesji Rady Gminy Dopiewo. Skarżący nie otrzymał również pisemnej odpowiedzi Rady Gminy, mimo iż od jego złożenia minęło prawie 2,5 miesiąca.

Dlatego wnioskuję o nakazanie powtórzenia konsultacji w sprawie projektu Statutu w Sołectwie Dopiewo.

II. Interes prawny skarżącego

Jestem mieszkańcem Sołectwa Dopiewo od 1999 r. W związku z powyższym przysługują mi pełne prawa jako członka społeczności lokalnej. Uczestniczę w Zebraniach Wiejskich i oczekuję, że będę mieć prawo decydowania w sprawach dotyczących Sołectwa. Nowy Statut Sołectwa Dopiewo pozbawia mnie znacznej części przysługujących mi praw. Co więcej, stanowi regres w stosunku do zapisów dotychczas obowiązującego Statutu z 2002 r. W związku z powyższym uważam, że naruszony został mój interes prawny, jak również przysługujące mi uprawnienia, jako uczestnika Zebrań Wiejskich.

III. Wniosek o wstrzymanie zaskarżonej uchwały

Uchwała w sprawie Statutu Sołectwa Dopiewo umożliwia realizację zadań wyznaczonych Sołectwu przez samorząd gminy Dopiewo. Ponieważ Zebranie Wiejskie pozbawione zostało kompetencji uchwałodawczych, Sołtys Dopiewa może podejmować decyzje oraz realizować zadania nie zatwierdzone przez Zebranie Wiejskie. Co więcej, decyzje Sołtysa i Rady Sołeckiej Dopiewa mogą być sprzeczne z oczekiwaniem i wnioskami mieszkańców. W związku z powyższym jak najbardziej zasadne jest wstrzymanie uchwały do czasu rozstrzygnięcia skargi przez Sąd.

IV. Termin do wniesienia skargi

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt a) ustawy z 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw, skarżący nie musi już wzywać organu, który wydał uchwałę, do usunięcia naruszenia interesu prawnego lub uprawnienia, tylko bezpośrednio wystąpić ze skargą do właściwego sądu administracyjnego. W związku z powyższym skarga została skierowana do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu. Rada Gminy Dopiewo zaskarżoną uchwałę podjęła 29 maja 2017 r. Uchwała ta opublikowana została 1 czerwca 2017 r. w Biuletynie Informacji Publicznej gminy Dopiewo. Również zaskarżona uchwała została opublikowana 5 czerwca 2017 r. w Dzienniku Urzędowym Województwa Wielkopolskiego, poz. 4230. W związku z powyższym wymagane terminy zostały zachowane.

Załączniki:

1.      Uchwała nr LVI/512/02 Rady Gminy Dopiewo z 2 września 2002 r. w sprawie nadania Statutów Samorządom Mieszkańców Sołectw.

2.      Uchwała nr XXXI/404/17 Rady Gminy Dopiewo z 29 maja 2017 r. w sprawie nadania Statutu Sołectwa Dopiewo

3.      Uchwała nr XXVII/375/17 Rady Gminy Dopiewo z 27 lutego 2017 r. w sprawie przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami celem zaopiniowania projektów statutów sołectw Gminy Dopiewo

4.      Wniosek skarżącego do Rady Sołeckiej Dopiewa

5.      Protokół zbiorczych wyników konsultacji społecznych