Fundusze unijne dla samorządów (3) - jak wygląda pozyskiwanie ich w gminie Dopiewo?

W kampanii wyborczej wójta Adriana Napierały, sprawa pozyskiwania środków zewnętrznych na cele publiczne, była mocno wyartykułowana. W listopadowym wydaniu „Szansy dla Gminy” jednoznacznie stwierdzono, że w latach 2014-2020 gmina Dopiewo ma możliwość pozyskania kilkudziesięciu milionów złotych z unijnej kasy. Wielokrotnie temat ten poruszał, również wójt Adrian Napierała na zebraniach wyborczych czy w udzielanych wywiadach. Przyjrzyjmy się więc bliżej, jak to wygląda w chwili obecnej.

Aby mieć skalę porównawczą, zebrałam dane (do jakich udało mi się dotrzeć), dotyczące pozyskania środków zewnętrznych w 2014 r. i porównałam je z planami na 2015 r.

Muszę przyznać, że gmina Dopiewo w dziedzinie pozyskiwania środków nie jest rekordzistką, a najbliższe zamierzenia są więcej niż skromne.
W porównaniu np. z gminą Rokietnica, gdzie tylko na rozbudowę oczyszczalni ścieków w Bytkowie, PUK Rokietnica (nie mylić z Wójtem i Urzędem Gminy) pozyskał środki zewnętrzne w wysokości ok. 80 % kosztów. A całkowity koszt rozbudowy wyniósł ok. 15 mln złotych.

Przy tej kwocie środki pozyskane przez byłą wójt Zofię Dobrowolską w 2014 r. wyglądają nader skromnie. Jeszcze skromniej prezentują się plany wójta Adriana Napierały. Zacznijmy jednak od podania podstawowych wartości. Dopiewski BIP przyzwyczaił mnie już do tego, że pozyskanie bardziej szczegółowych informacji, wymaga detektywistycznej smykałki. Nie inaczej było z wyszukiwaniem informacji nt. wielkości pozyskanych przez Gminę środków zewnętrznych. W zależności od źródła, informacje nieco się różnią.

Z dostępnych danych wynika, że w uchwale budżetowej z 20 stycznia 2014 r. zaplanowano pozyskanie ok. 4,23 mln złotych z funduszy unijnych. Z wykazu przedstawionego w sprawozdaniu finansowym za 2014 r. wynika, że plan ten udało się przekroczyć i Gmina pozyskała środki w wysokości 4,655 mln złotych. Jednak gdyby nie dofinansowanie rozbudowy oczyszczalni w Dąbrówce w wysokości 3,435 mln złotych, to wartość pozyskanych środków z funduszy unijnych, niestety byłaby symboliczna.

W przypadku zsumowania wydatków wg działów budżetu, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o finansach publicznych, kwota dofinansowania jest mniejsza i wynosi 4,493 mln złotych.

Istotną sprawą jest to - na jakie cele pozyskano środki finansowe? Faktem jest, że większość pozyskanych środków zewnętrznych (ok. 3,65 mln złotych) przeznaczone zostało na infrastrukturę komunalną – oprócz oczyszczalni ścieków, dofinansowanie objęło również kanalizację sanitarną w Dąbrowie. Duża część funduszy unijnych posłużyła jednak do sfinansowania tzw. fanaberii: rekultywacja stawów, wiata w Żarnowcu, festyny i dożynki. Nie chcę oceniać, ponieważ nie mam podstaw, jaką wartość miały programy typu „Radosna szkoła”, „Zaufany urząd”, walka z wykluczeniem czy wyrównywanie szans. Do rzeczywistej wartości tego typu programów podchodzę dość sceptycznie, a wszystkie one uzyskały dofinansowanie.

Należy pamiętać, że dla części programów dofinansowanie, Gmina otrzymuje niejako z urzędu – wystarczy tylko złożyć wniosek. Zazwyczaj środków jest tyle, że wystarczy dla wszystkich zgłaszających.

Są jednak programy, na które chętnych jest więcej niż środków finansowych. Do takich należą programy, związane z rozbudową infrastruktury. I tu samorządy muszą się nieźle natrudzić, aby takie dofinansowanie otrzymać.

A jak sprawa pozyskiwania funduszy unijnych prezentuje się w I roku rządów wójta Adriana Napierały? Otóż w porównaniu do 2014 r. zamierzenia, jak już wspominałam, są więcej niż skromne. W uchwale budżetowej z 13 stycznia 2015 r. zaplanowano tylko 1,822 mln złotych z funduszy unijnych. Z tego jak się wydaje, 730 tys. zostało pozyskane przez Zofię Dobrowolską – umowa z 12 sierpnia 2014 r. Jeżeli moje rozumowanie jest poprawne, to Wójt w 2015 r. planuje pozyskać ok. 1,1 mln złotych ze środków zewnętrznych. Jak na Gminę, która przekroczyła 21 tys. mieszkańców, to kwota symboliczna. W tej sytuacji, na 1 mieszkańca przypada ok. 50 złotych dofinansowania w 2015 r.

Na lata 2014-2020 r. UE przeznaczyła dla Polski 82,5 mld euro. Część przeznaczona jest na programy krajowe, część (ok. 31 mld euro) na programy lokalne. Województwo wielkopolskie znalazło się na 3 miejscu pod względem wysokości przyznanych środków – ok. 2,45 mld euro.

Nie wiem, jaka część z tych środków przeznaczona jest do wykorzystania przez samorządy? Nie wiem również, na jakie zadania i w jakiej wysokości Gmina może wykorzystać dostępne środki? Jest to zadanie pracowników Urzędu i nie mam zamiaru ich w tym wyręczać.

Być może wartość pozyskanych przez gminę Dopiewo środków z funduszy unijnych w ciągu bieżącego roku, jak i w latach następnych się zwiększy. Zdaję sobie sprawę, że nie wszystko zależy od urzędników – programy oraz terminy ich realizacji ustalane są na szczeblu wojewódzkim. Jak się jednak okazuje, są gminy które potrafią pozyskiwać środki zewnętrzne znacznie lepiej niż gmina Dopiewo. Wielokrotnie krytykowana przeze mnie gmina Rokietnica, w tej dziedzinie może pochwalić się jednak sukcesami – przebudowa ul. Trakt Napoleoński, budowa gimnazjum, budowa sieci kanalizacyjnej czy wreszcie rozbudowa oczyszczalni ścieków. Na wszystkie te inwestycje udało się władzom pozyskać wielomilionowe dofinansowania.

W tym porównaniu gmina Dopiewo wygląda niekorzystnie. Poza dofinansowaniem rozbudowy oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnej – i to, w dość ograniczonym zakresie (dofinansowanie oczyszczalni stanowiło ok. 44% całości kosztów), w zasadzie władze Gminy nie mogą pochwalić się spektakularnymi sukcesami. Zastanawiam się, czy doczekamy się rzetelnego zestawienia - ile środków zewnętrznych udało się włodarzom pozyskać? Dane, dostępne m.in. w raporcie z VI kadencji, opublikowanym w październiku 2014 r., nie bardzo mnie przekonują – samo zaokrąglenie liczby mieszkańców do 26 tysięcy, każe wątpić w rzetelność pozostałych danych.

Podsumowując uważam, że zamierzenia wójta Adriana Napierały w zakresie pozyskiwania funduszy unijnych, są jak na razie bardzo skromne. Przyczyn może być kilka. Być może, wbrew deklaracjom, nie bardzo wierzy w możliwość zdobycia większej ilości środków, a konieczność korygowania zaplanowanych wartości w dół, byłaby do pewnego stopnia kompromitacją. Może chce uniknąć sytuacji, do jakiej doprowadziła Zofia Dobrowolska, planując m.in. 3 mln złotych dochodu z tytułu sprzedaży nieruchomości, z czego Gmina uzyskała raptem 127 tys. złotych. Innym wytłumaczeniem może być chęć, pozytywnego zaskoczenia mieszkańców, jeżeli z zaplanowanego 1 mln złotych kwota pozyskanych środków wzrośnie kilkakrotnie. Takiej informacji oczekuję, bo pamiętam stwierdzenie Adriana Napierały w czasie debaty telewizyjne kandydatów na wójta gminy Dopiewo, że właściwie każdą inwestycję można zrealizować za pomocą środków zewnętrznych.

W okresie 2009-2012 r. (świeższych danych nie udało mi się znaleźć) gmina Dopiewo zajęła 1146 miejsce wśród gmin wiejskich pod względem pozyskanych środków na 1 mieszkańca. Kwota ta wyniosła 436 złotych – zwycięska gmina pozyskała 8097 zł.

Tak czy inaczej, mam zamiar przyglądać się tej sprawie i sprawdzić w przyszłym roku, jak deklaracje pokryły się z rzeczywistością. Trzeba wreszcie skończyć z niezdrową tradycją, „że obietnic wyborczych nie da się dotrzymać”. Obiecywanie gruszek na wierzbie, przybrało w Polsce, niestety formę patologii.

Obserwatorka I (Pierwsza)