Dziś ostatnie z zaplanowanych
zebrań wiejskich odbędzie się w Dopiewie. Dlatego też rzutem na taśmę publikuję
zebrane zastrzeżenia, dotyczące projektów nowych statutów sołeckich, które
zostały przeze mnie przedstawione w poprzednich postach.
W moim przekonaniu projekty
statutów naruszają prawa obywatelskie mieszkańców oraz stanowią regres w
porównaniu do obowiązującego Statutu z 2002 r. Poniżej szczegółowe
uzasadnienie.
Z §6 projektu nowego statutu
(statuty wszystkich sołectw mają identyczną treść) jednoznacznie wynika, że Zebranie Wiejskie jest organem
uchwałodawczym, natomiast Sołtys organem wykonawczym. Jednak dalsze zapisy
projektu już takie oczywiste nie są.
Poważne wątpliwości budzi §7
nowego statutu, określający kompetencje
Zebrania Wiejskiego. Zostały one w znacznym stopniu ograniczone w
porównaniu do statutów z 2002 r., w których uprawnienia Zebrania Wiejskiego
określone zostały w §5 i §9.
Zgodnie z obowiązującym statutem
(§5 pkt 1) „do kompetencji Zebrania Wiejskiego należy: zajmowanie stanowiska w
sprawach istotnych dla sołectwa i jego mieszkańców”. Natomiast w nowym
statucie (§7 ust. 1 pkt 2) czytamy – „do kompetencji Zebrania Wiejskiego należy
[...]: zajmowanie stanowiska w sprawach o które zwrócił się organ Gminy”.
Jest to ewidentne pozbawienie organu uchwałodawczego prawa do przedstawiania
swoich wniosków i opinii.
Zapis w §9 ust. 2 pkt 5
aktualnego statutu, stanowiący, że do kompetencji Zebrania Wiejskiego należy: „wyrażenie
stanowiska Sołectwa w sprawach określonych przepisami prawa lub gdy o zajęcie
stanowiska przez Sołectwo wystąpi organ Gminy” zastąpiono zapisem (§7
ust. 1 pkt 3): „na wniosek Wójta lub Rady Gminy opiniowanie projektów uchwał w sprawach
o istotnym znaczeniu dla Sołectwa”.
Podobnie zostało ograniczone prawo uchwałodawcze Zebrania Wiejskiego. Z §5
pkt 4 obecnego statutu wynika, że do kompetencji Zebrania należy „podejmowanie
uchwał w innych sprawach dotyczących sołectwa”. W nowym statucie
zamiast tego znajdzie się zapis (§7 ust. 1 pkt 5) mówiący, że do kompetencji
Zebrania Wiejskiego należy „podejmowanie uchwał w innych sprawach na
wniosek Sołtysa”.
Ograniczono lub wręcz pozbawiono Zebranie Wiejskie prawa do dysponowania
mieniem i środkami sołeckimi, którymi od tej chwili w majestacie prawa będzie
zarządzał wyłącznie sołtys.
W nowych statutach nie pojawiają
się zapisy, które obowiązywały w dokumentach z 2002 r., a które określały wyłączne kompetencje Zebrania
Wiejskiego:
-
§9 ust. 2 pkt 2 – określanie zasad korzystania z mienia
gminnego,
- §9 ust. 2 pkt 3 – określanie przeznaczenia innych składników
mienia komunalnego przekazywanych Sołectwu oraz dochodów z tego źródła w ramach
uprawnień przyznanych Sołectwu przez Radę Gminy,
-
określanie przeznaczenia środków finansowych
Sołectwa.
Zamiast powyższych uprawnień w nowych statutach umieszczono
zapis (§10 ust. 1 pkt 6), cedujący wszelkie w/w uprawnienia na sołtysa – „Do
zadań Sołtysa należy: [...] występowanie z wnioskami dotyczącymi potrzeb
Sołectwa i jego mieszkańców oraz prowadzenie działalności interwencyjnej w tym
zakresie, w szczególności przedstawianie Wójtowi propozycji przeznaczenia
środków sołeckich biorąc pod uwagę postulaty mieszkańców oraz opinię rady sołeckiej”.
Proponowane zapisy dotyczące dysponowania środkami
sołeckimi świadczą o tym, że sołtysi będą mieć wyłączne prawo decydowania o ich
przeznaczeniu.
Również mieniem komunalnym, przekazanym sołectwu, zgodnie
z §24 projektu statutu, zarządzać będzie wyłącznie sołtys. Nawet rada sołecka nie będzie miała w tej sprawie nic do powiedzenia.
Kolejnym regresem
jest zwolnienie wójta z wszelkich obowiązków wobec sołectwa i Zebrania
Wiejskiego. Dotychczas, zgodnie z §6 statutów sołeckich, wójt był
zobowiązany do załatwienia spraw, zgłoszonych przez Zebranie Wiejskie,
osobiście lub do przekazania ich radzie gminy. Był również zobligowany do
przekazania informacji o sposobie ich załatwienia. W nowym statucie takich
zapisów już nie znajdziemy.
Wątpliwości pojawiają się w sprawie
prowadzenia zebrań wiejskich. Zgodnie z §13 ust. 2 obecnych statutów
sołeckich, obradom zebrania wiejskiego przewodniczy sołtys. Zebranie może
jednak wybrać innego przewodniczącego.
W nowym statucie możliwość wyboru
przewodniczącego przez mieszkańców, stanowiących Zebranie Wiejskie, została
praktycznie zablokowana. Zgodnie z §9 ust. 4 zebraniu wiejskiemu przewodniczy
sołtys lub wyznaczona przez niego osoba. Dopiero w przypadku ich braku,
Zebranie Wiejskie ma prawo wybrać przewodniczącego spośród osób obecnych.
Zastrzeżenia budzą również
przepisy, dotyczące sposobu odwołania sołtysa i rady sołeckiej. Jak się
wydaje, po zatwierdzeniu nowych statutów, odwołanie sołtysa z pełnionej funkcji
będzie trudniejsze niż wójta i rady gminy. Zgodnie z rozdz. V, §20, pkt 2b
projektu statutów, „o odwołanie Sołtysa, członka Rady Sołeckiej lub całej Rady Sołeckiej
może wystąpić: ... grupa mieszkańców w liczbie odpowiadającej 1/10 uprawnionych
do głosowania mieszkańców Sołectwa”.
Natomiast w przypadku referendum w
sprawie odwołania wójta lub rady gminy, zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 1 ustawy o
referendum lokalnym – „Z inicjatywą przeprowadzenia referendum na
wniosek mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego wystąpić może: ... grupa
co najmniej 15 obywateli...”. Dopiero po zgłoszeniu, inicjatorzy mają
60 dni na zebranie poparcia 10% mieszkańców, aby referendum można było
przeprowadzić.
Uchwałodawcy gminy Dopiewo postanowili pójść na skróty i zażyczyli sobie,
żeby z wnioskiem o odwołanie sołtysa, musiała od razu wystąpić 1/10 mieszkańców
sołectwa.
W przypadku uchwalenia statutów sołeckich w obecnej formie, wójt
przejmie pełnię władzy nad sołectwami, nie ponosząc równocześnie żadnej
odpowiedzialności, jak choćby obowiązku rozpatrywania wniosków.
Również w zakresie kompetencji
uchwałodawczych, wójt zamierza scedować na siebie uprawnienia zebrania
wiejskiego. Rola tego ostatniego ograniczona zostanie do opiniowania uchwał,
przedstawianych przez wójta, radę gminy i sołtysa. Nowe statuty nie przewidują zgłaszania uchwał przez zebranie wiejskie,
czyli mieszkańców.
Rada gminy, mimo iż jest organem
kontrolnym, nie tylko dla jednostki pomocniczej, ale i dla wójta - będzie miała
z kolei bardzo ograniczone kompetencje. Pozostanie jej rozpatrywanie protestów
wyborczych, co wynika bezpośrednio z konkluzji i wniosków organów nadzorczych,
jak Wojewoda Wielkopolski i Rzecznik Praw Obywatelskich.
Zastrzeżenia wywołuje sprawa
dostępności tekstów nowych statutów sołeckich. Jak wiadomo, udostępnione są one
wyłącznie na stronie Gminy, w budynku Urzędu oraz u sołtysów. Brak jest projektów dostępnych choćby w
lokalnej prasie. Do tego statuty ukazały się stosunkowo późno, mimo iż
teksty zostały przygotowane dość dawno. Gdyby nie ich publikacja już 31
stycznia br. w „Pulsie Gminy”, to zainteresowani mieliby niewiele czasu na
zapoznanie się z projektami. Urząd Gminy
treść statutów opublikował zaledwie 6 dni przed pierwszym zebraniem sołeckim w
Gołuskach.
Jak wykazano powyżej, nowy statut
sołecki będzie niezgodny z przepisami
ustawy o samorządzie gminnym, która kilkakrotnie nawiązuje do idei
samorządności i wspierania aktywności mieszkańców. M.in. art. 5 ust. 1 ustawy
stanowi, że „gmina podejmuje działania na rzecz wspierania i upowszechniania idei
samorządowej wśród mieszkańców gminy”. Z kolei z art. 7 ust. 1 w/w
ustawy dowiadujemy się, że „Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty
należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:
pkt 17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia
warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów
pobudzania aktywności obywatelskiej”. No, i wreszcie art. 36 ust. 1,
który jednoznacznie określa, że „organem uchwałodawczym w sołectwie jest
zebranie wiejskie, a wykonawczym – sołtys”.
Tym samym nowy statut sołecki
będzie niezgodny z ustawą zasadniczą,
tj. Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. z art. 4 ust. 1 – „Władza
zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu”. Z kolei z
art. 32 ust. Konstytucji wynika, że „nikt nie może być dyskryminowany w życiu
politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny”.
Obserwatorka I (Pierwsza)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz