„Puls Gminy” marzec 2015 – światełko w tunelu!!!

Dawno nie podejmowałam tematów, związanych z oceną jedynego niezależnego miesięcznika, działającego na terenie gminy Dopiewo, tj. „Pulsu Gminy”. Ostatni numer jednak na tyle pozytywnie mnie zaskoczył, że zamierzam ustosunkować się do niektórych tematów, poruszonych przez Agnieszkę Wilczyńską. Mimo chwilowych obaw, że Redakcja została skutecznie spacyfikowana przez obecne władze, z wójtem Adrianem Napierałą i przewodniczącym RG Leszkiem Nowaczykiem na czele, okazało się, że zwyciężyła idea służenia mieszkańcom. Mam nadzieję, że taki trend zostanie utrzymany, a „Puls Gminy” nie stanie się kolejną tubą nowej władzy, jak to ma miejsce w przypadku forum Moje Dopiewo. Dlatego, jak na razie, nie muszę obawiać się, że Blog Społeczny Dopiewo pozostanie jedynym niezależnym forum w gminie Dopiewo.

W najnowszym wydaniu „Pulsu Gminy” omówione zostały tematy, które w oficjalnych mediach praktycznie nie istnieją – i tak: lokalizacja kruszarni betonu w Dąbrówce/Palędziu (czytaj: zakładu przeróbki odpadów) czy sprawy związane z zarządzaniem CRK Konarzewo.

Do tych tematów wrócę przy okazji omówienia zawartości merytorycznej lutowo-marcowego wydania „Czasu Dopiewa”. Dziś zamierzam skupić się na innym temacie – wnioskach złożonych przez Agnieszkę Wilczyńską do Wójta Gminy i Przewodniczącego Rady Gminy Dopiewo w sprawie dostępu mieszkańców do informacji publicznej.

Osoby, które nie czytały ostatniego numeru „Pulsu Gminy” informuję, że chodzi o udostępnienie rejestru umów, podpisywanych przez Wójta z podmiotami zewnętrznymi oraz publikację nagrań z sesji i komisji Rady Gminy Dopiewo. W obu tematach mam swoją, nieco odmienną opinię.

Oba wnioski Agnieszka Wilczyńska skierowała nie tylko do wójta Adriana Napierały, ale przede wszystkim do Rady Gminy, szczególnie przewodniczącego Leszka Nowaczyka. Obawiam się, że nie jest to do końca trafiony kierunek. Przekonanie to opieram nie tylko na podejściu Przewodniczącego do dostępu mieszkańców do informacji publicznej (uważam, że reprezentuje on skansen, nie tylko z czasów byłego wójta Andrzeja Stróżyńskiego, ale i siły przewodniej narodu sprzed 1989 r.), ale i na uwarunkowaniach prawnych, które tak naprawdę mają jeden cel – stworzenie pozorów jawności działania władz samorządowych wszystkich szczebli, przy równoczesnym umożliwieniu zablokowania dostępu obywatelom do informacji publicznej.

Zacznijmy od wniosku o publikację centralnego rejestru umów, który to postulat znalazł się w programie wyborczym Komitetu Adriana Napierały, a jednak do dziś nie został zrealizowany. Obowiązek publikacji rejestru umów, wynika wprost z obowiązującego w Polsce prawa, tj. ustawy o dostępie do informacji publicznej (art. 6 ust. 1 pkt 3f) oraz ustawy prawo zamówień publicznych (art. 139 ust. 3). Wynika z nich, szczególnie z zapisu w ustawie prawo zamówień publicznych, że „umowy są jawne i podlegają udostępnianiu na zasadach określonych w przepisach o dostępie do informacji publicznej”.

Agnieszka Wilczyńska, opierając się na opinii Blog Dobrawego – link, który postuluje, aby to Radni wyegzekwowali od organu wykonawczego, czyli Wójta, opublikowanie rejestru umów. Zgodnie z opinią, przedstawioną na w/w blogu Rada Gminy może podjąć stosowną uchwałę, obligującą Wójta do podjęcia działań, dotyczących przejrzystości wydatkowania środków publicznych. W mojej ocenie jest to wniosek nietrafiony z dwóch powodów:

-        uchwała samorządu lokalnego jest prawem podrzędnym w stosunku do ustaw, będących prawem nadrzędnym. Jeżeli wójt nie zamierza wywiązać się z obowiązków, jakie nakłada na niego ustawa, to wątpliwe, aby podporządkował się prawu lokalnemu.

-        obecny skład Rady Gminy Dopiewo, a przede wszystkim osoba Przewodniczącego raczej uniemożliwia podjęcie jakiejkolwiek uchwały, która nakładałaby na Wójta obowiązki, z których nie zamierza się wywiązać.

Podjęcie w/w uchwały przez obecną Radę Gminy jest tak samo prawdopodobne jak to, że na Antarktydzie wyrosną palmy.

Opieranie się w tym przypadku na orzecznictwie, stosowanym w sądach administracyjnych oraz organach wyższego szczebla - i tu również, nie ma logicznego uzasadnienia. Orzecznictwo nie jest prawem, a jedynie jego interpretacją, i w związku z tym nie ma mocy obowiązującej. Obowiązujące są jedynie wyroki Trybunału Konstytucyjnego.

Największym problemem jest brak sankcji wobec organu, który nie wywiązuje się z ustawowego obowiązku udostępnienia informacji publicznej. Aby w tym zakresie skutecznie coś wyegzekwować, osoba utrudniająca dostęp do informacji publicznej musiałaby być zagrożona karą i to nieuchronną, dotykająca jej osobiście. Ustawa o dostępie do informacji publicznej szczegółowo wymienia, które informacje organ jest zobowiązany upublicznić, ogólnikowo natomiast informuje na temat sankcji w przypadku, gdy nie zostaną one udostępnione. Art. 23 w/w ustawy o dostępie do informacji publicznej stanowi, że „Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, nie udostępnia informacji publicznej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”. Nie dotarły do mnie informacje, aby ktokolwiek w Polsce został z tego powodu skazany prawomocnym wyrokiem. Przepis jest na tyle ogólnikowy, że z pewnością pozwoli na uniknięcie kary przez osobę rzeczywiście odpowiedzialną – zazwyczaj jest to kierownik jednostki. Z dostępnych komentarzy wynika, że powinien to być kierownik jednostki – link, jednak zgodnie z obowiązującym prawodawstwem, jak i stosowaną praktyką, jest to w zasadzie niemożliwe. Jak wszem wobec wiadomo, włodarz jest osoba nieomylną (i nie dotyczy to tylko gminy Dopiewo) – mylić się może co najwyżej pracownik.

W przypadku wniosku Agnieszki Wilczyńskiej w sprawie publikacji centralnego rejestru umów w gminie Dopiewo możliwe są następujące scenariusze:

-        wniosek zostanie odrzucony z przyczyn formalnych, tj. ze względu na błędy w jego treści. W tej dziedzinie mistrzem w poprzedniej kadencji był sekretarz Tomasz Zwoliński,

-        wniosek zostanie uwzględniony, ale z przyczyn obiektywnych publikacja będzie przesuwana w czasie, np. z przyczyn technicznych. Powodem mogą być dodatkowe koszty, jakie organ musi ponieść w związku z przygotowaniem informacji w formie wskazanej we wniosku. W tym przypadku organ może zażądać od wnioskodawcy opłaty w wysokości kosztów, związanych z przekształceniem informacji. Rejestr umów w urzędzie zazwyczaj prowadzony jest na bieżąco i przygotowanie go do publikacji nie wymaga dodatkowego nakładu pracy.

-        rejestr zostanie przekazany do wiadomości tylko wnioskodawcy, który będzie musiał go upublicznić we własnym zakresie,

-        rejestr będzie uwzględniał tylko część informacji – pominięte zostaną np. dane dotyczące podmiotu podpisującego umowę,

-        rejestr będzie zawierał tylko część umów.

Najmniej prawdopodobny jest scenariusz, że UG bezzwłocznie opublikuje pełny rejestr umów na BIP-ie.
Mimo wszystko Redaktorce „Pulsu Gminy” należą się słowa uznania, że podjęła się tego tematu. Jakie będą efekty jej działań i kiedy nastąpią? - to już inna sprawa.

Jeszcze mniej obiecuję sobie po wniosku, dotyczącym publikacji nagrań z komisji i sesji Rady Gminy Dopiewo. Wynika to niestety z obowiązujących przepisów, w szczególności ustawy o dostępie do informacji publicznej. Zgodnie z w/w ustawą, udostępnianie takiej informacji może nastąpić poprzez:

-        ogłoszenie w Biuletynie Informacji Publicznej

-        wyłożenie lub wywieszenie w miejscach ogólnie dostępnych, np. na tablicach ogłoszeń,

-        zainstalowanie w ogólnie dostępnych miejscach (w tym w BIP-ie) urządzeń, umożliwiających zapoznanie się z informacją

-        wstęp na posiedzenia organów i udostępnianie materiałów audiowizualnych, dokumentujących te posiedzenia.

Ustawodawca nie określił jednak, w jakiej formie informacja ta powinna zostać udostępniona. Wybór formy upublicznienia zależy od władz samorządowych. Tak więc, samorząd gminy Dopiewo może stwierdzić, że informacja w formie pisemnej – protokoły z posiedzeń komisji i sesji – publikowana w BIP-ie jest wystarczająca (póki co, protokoły z komisji nie są dostępne). I nikt nie zmusi Wójta, ani tym bardziej Przewodniczącego Rady Gminy, aby publikować sprawozdania z posiedzeń w formie audiowizualnej.

Ponadto należy zauważyć, że obowiązek publikacji informacji, dotyczącej rejestru umów czy sprawozdań z posiedzeń spoczywa przede wszystkim na wójcie gminy. To on podpisuje stosowne umowy i zobowiązany jest prowadzić ich rejestr. Z kolei biuro rady gminy również podlega wójtowi, urzędnicy w nim zatrudnieni są pracownikami urzędu gminy. Tak więc, to na wójcie spoczywa w pierwszej kolejności wywiązanie się z obowiązku udostępnienia informacji publicznej. Rada gminy w tej sytuacji może pełnić jedynie funkcję pomocniczą.

Podsumowując zdaję sobie sprawę, że artykułem tym nie ułatwiam życia Redaktorce „Pulsu Gminy”, sobie, jak i mieszkańcom. Z drugiej jednak strony, jeżeli władze Gminy chcą stosować wymienione przeze mnie metody, mające na celu utrudnianie mieszkańcom dostępu do informacji publicznej, wystawią sobie jednoznaczne świadectwo. Takie postępowanie włodarzy będzie świadczyć, że obce jest im pojęcie demokracji a jedynym ich celem było zdobycie władzy.

Obserwatorka I (Pierwsza)